Kadir Has Üniversitesi Türk Anayasa Hukuku Vize-Final Soruları

Kadir Has Üniversitesi Türk Anayasa Hukuku Vize-Final Soruları

S: Ekim 2011’de TBMM bünyesinde kurulan Anayasa Uzlaşma Komisyonu arada geçen sürede çok sayıda gerçek kişi, dernek, vakıf, siyasal parti, üniversite, kamu kurumu, baro ve diğer türden örgütlerden görüş almış ve Mayıs 2012 itibari ile yeni anayasanın yazımı çalışmalarına başlamıştır. Komisyon’a görüş sunuyor olsa idiniz yeni anayasada düzenlenmesinin gerekli olduğunu bildireceğiniz üç konu hangileri olurdu? Bu konular hakkındaki görüşlerinizi aşağıdaki formata uygun olarak yazınız:

 a) Bu konunun anayasada düzenlenmesini neden gerekli buluyorsunuz (sosyal ve siyasal gerekçe)?

 b) Bu konuda mevcut anayasada herhangi bir düzenleme var mıdır? Cevabınız “evet” ise bu düzenlemeyi neden yeterli bulmadığınızı, cevabınız “hayır” ise bu konuda neden bir düzenleme olmadığını ve düzenlemenin yetersiz olması ya da hiç olmamasının neden olduğu hukuki sorunları tartışınız.

c) Bu konu yeni anayasada nasıl düzenlenmelidir? Neden? Tartışınız.

Açıklama ve Notlar:

1. Her bir konuyu ayrı ayrı yukarıdaki formata göre yanıtlayınız.

2. Seçtiğiniz üç konuya dair verdiğiniz cevaplar ve yaptığınız yorumlar birbirinin tekrarı bilgiler içermemelidir. Tekrar bilgiler size ek puan getirmeyecektir. (2012 Bahar)

S: 1961 Anayasası arkasındaki dinamikler açısından Osmanlı-Türk anayasal gelişmeleri içinde nasıl bir yere oturmaktadır? Önceki anayasal belgelerden nasıl farklılaşmaktadır? (2012 Bahar)

S: 1961 ve 1982 anayasalarının yapılış ve kabul ediliş süreçlerini demokratik anayasa koyuculuğun gerekleri açısından karşılaştırınız. (2012 Bahar)

S: “İfade özgürlüğü hakkı” ile “hukuk devleti ilkesi” arasında nasıl bir bağlantı vardır? Hukuk devleti olmanın gereklerindeki aksaklıklar ifade özgürlüğünün ihlaline sebep olabilir mi? Tartışınız (2011 Bahar)

S: Anayasa Mahkemesi içtihatlarından: “Lozan Barış Antlaşmasıyla 18 Ekim 1925 günlü “Türkiye ve Bulgaristan Arasındaki Dostluk Antlaşması”nda sayılanlar dışında Türkiye’de “azınlık” ya da “ulusal azınlık” bulunmamaktadır.”

a) Alıntıda adı geçen Lozan Antlaşması kapsamında hangi gruplar azınlık olarak tanınmıştır.

b) Alıntıda geçen “azınlık” ve “ulusal azınlık” kavramları ne anlama gelmektedir. Tartışınız. (2011 Bahar)

S: a) Türkiye Cumhuriyeti’nin yeni anayasası hangi organ tarafından hazırlanmalıdır? Neden? Tartışınız.

b) Yeni anayasada düzenlenmesini zorunlu gördüğünüz üç konu hangileridir? Bu konular anayasada neden ve nasıl düzenlenmelidir? Gerekçeleri ile anlatınız. (2011 Bahar)

S: Cumhuriyet dönemi anayasacılığı Osmanlı anayasacılığından bir kopuşu mu ifade eder, yoksa Osmanlı anayasacılığının devamı niteliğinde midir? Neden? Tartışınız. (2011 Bahar)

S: “Cumhuriyet” kavramından ne anlıyorsunuz? Mustafa Kemal “Benim en büyük eserim Türkiye Cumhuriyeti’dir” derken “cumhuriyet” kavramını hangi anlamda kullanmaktadır? (2011 Bahar)

S: a) Resmi dil ne demektir? 1876 tarihli Osmanlı Anayasası’nda ve Türkiye Cumhuriyeti anayasalarında resmi dil konusu nasıl düzenlenmiştir? İlgili düzenlemeler arasında fark var mıdır? Açıklayınız.

b) Türkiye’de ad ve soyadın resmi dilin alfabesinden farklı bir alfabede kaydettirilmesi mümkün müdür? Konu hangi mevzuatta düzenlenmektedir? Bu konu hangi hak veya özgürlük kapsamında değerlendirilebilir?

c) Türkiye’de bir lokanta isminin resmi dilin alfabesinden farklı bir alfabede kaydettirilmesi mümkün müdür? Aynı lokantanın reklam broşürleri ve menüsü resmi dil dışında bir dilde basılabilir mi? Bu konu hangi hak veya özgürlük kapsamında değerlendirilebilir?

d) Türkiye’de resmi dil dışında bir dilde yargılama talep etmek mümkün müdür? Konu hangi mevzuatta düzenlenmektedir? Bu konu hangi hak veya özgürlük kapsamında değerlendirilebilir? Tartışınız. (2011 Bahar)

S: Osmanlı-Türk anayasal gelişmeleri içinde II. Meşrutiyet hareketini ve 1876 tarihli Kanun-i Esasi’de yapılan 1909 değişikliklerini olumlu ya da olumsuz bulan görüşlerin dayanak noktaları nelerdir? Tartışınız. (2010 Bahar)

S: Kemalist anayasa tezi;
a) Nasıl bir hükümet sistemi öngörmüştür? Neden?
b) Toplumsal dinamikleri açısından nasıl değerlendirilebilir? Tartışınız. (2010 Bahar)

S: a) Anayasanın siyasal felsefesi ne demektir? Bir anayasanın siyasal felsefesi hangi unsurlara bakılarak tespit edilebilir?
b) “Anayasal uyumsuzluk modeli. Birinci modelim budur… Paradoksal bir şekilde, birbirinin karşıtı iki anayasa bu gruba girer: 1961 ve 1982 Anayasaları” (Bülent Tanör, “Cumhuriyet Anayasacalığımızda Üç Model”, Cumhuriyet’in 75. Yılı  Armağanı, s. 213.) 
Yukarıdaki alıntıda yazar birbirinin karşıtı olarak nitelediği iki anayasayı aynı model içinde nasıl değerlendiriyor olabilir? Anayasal norm, anayasaların siyasal felsefesi ve toplumsal gerçeklik arasındaki ilişkiler açısından tartışınız.
c) 1982 Anayasasında günümüze kadar yapılan değişiklikler anayasanın siyasal felsefesinde değişikliğe neden olmuş mudur? Tartışınız. (2010 Bahar)

S: “Sincan 1. Ağır Ceza Mahkemesi, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının, “Kayıp Trilyon” davasıyla ilgili olarak, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül hakkında vermiş olduğu “kovuşturma yapılmasına yer olmadığına” ilişkin kararını kaldırdı.” (Hürriyet, 18.05.2009)
a) Bu durumda Cumhurbaşkanı’nın anılan dava sürecinde yargılanması söz konusu olabilecek midir, 1982 Anayasası’nın ilgili hükümleri doğrultusunda tartışınız.
b) Davada yargılanması istenen kişi hükümette yer alan fakat meclis üyesi olmayan bir bakan olsa idi cevabınız değişir miydi? Neden?
c) Davada yargılanması istenen kişinin herhangi bir milletvekili olduğunu varsayarsak bu milletvekilinin yargılanması için nasıl bir süreç izlenmelidir? Süreç sonucunda dokunulmazlığı kaldırılan milletvekilinin bu karara itiraz hakkı var mıdır?
d) Davaya konu olay 1982 Anayasası’nın 14. maddesinde yer alan durumlardan biri ve yargılanması istenen kişi herhangi bir milletvekili olsa idi nasıl bir süreç izlenmesi gerekirdi? Tartışınız.
(AY m. 14: Temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılamaması)   
e) Milletvekilleri yasama dokunulmazlığından vazgeçebilir mi? Karşılaştırmalı anayasa hukuku ve ilgili AİHM kararları çerçevesinde tartışınız. (2009 Yaz)

S: a) Türk Anayasa Mahkemesi 1987 yılında verdiği bir kararında “Anayasa’nın 24. maddesi, ilk ve orta öğretim kurumlarında okuyan öğrencilere din ve ahlak eğitimi ve öğretimini zorunlu kılmıştır” derken, 1998 yılında verdiği bir başka kararında “Laik bir devlette belli bir dinin eğitim ve öğretimi zorunlu hale getirilemez” demektedir. Bu iki cümleyi “laik devlet ilkesi” ışığında değerlendiriniz.
b) “Türkiye tipi laiklik” kavramından ne anlıyorsunuz? Bu kavramın Anayasamızda koruma altına alınan din ve vicdan özgürlüğü ile ne tür bir bağlantısı vardır? Tartışınız. (2009 Yaz)

S: a) Devletin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğü kavramından ne anlıyorsunuz? İlgili Anayasa Mahkemesi kararları çerçevesinde tartışınız. 
b) Türkiye Birleşik Komünist Partisi’nin programında yer alan “Kürt sorunu, Kürt halkının varlığının, ulusal kimliğinin ve haklarının tanınmamasından kaynaklanan politik bir sorundur. O nedenle bu sorun baskı ve terörle, askeri yöntemlerle çözülemez. Şiddet, her halkın doğal ve devredilmez hakkı olan kendi geleceğini tayin hakkının, birlik değil, ayrılık biçiminde tek yönlü kullanılmasına yol açar. Sorunun çözümü politiktir. Kürt halkı üzerindeki ulusal baskı ve eşitsizliğin ortadan kaldırılması için Kürt ve Türklerin birliğine ihtiyaç vardır” şeklindeki ifadelerden ötürü kapatılmasını siyasi parti özgürlükleri kapsamında tartışınız. (2009 Yaz)

S: Mardin’in Mazıdağı ilçesine bağlı Bilge Köyü’nde 4 Mayıs 2009 tarihinde meydana gelen ve 44 kişinin ölümü ile sonuçlanan katliam sonrası ana muhalefet partisi milletvekili Bay (A) basına yaptığı açıklamada bu olayı Meclis’e taşıyacaklarını ve Meclis’in bu olaya el koyması gerektiğini ifade etmiştir.

Anılan olay TBMM’nin gündemine nasıl taşınabilir? TBMM’nin anılan olay ile ilgili kullanabileceği anayasal yetkileri nelerdir? Tartışınız. (2009 Bahar)

S: 1982 Anayasası’nda Cumhurbaşkanlığına dair 2007 yılında yapılan değişiklikler sonrası ileri sürülen aşağıdaki görüşü Cumhurbaşkanı’nın konumu ve yürütmeye ilişkin yetkilerini de ele alarak değerlendiriniz.

“1982 Anayasası’nda, Cumhurbaşkanlığı konusunda 2007 yılında yapılan değişiklik ile Türkiye’nin siyasal rejimi değişmiştir. (2009 Bahar)

S: 1982 Anayasasında “hukuk devleti ilkesi”ni zedeleyen düzenlemeler nelerdir? Güncel anayasa paketi bu konularda herhangi bir çözüm öngörmekte midir? Tartışınız. (2010 Bahar)

S: Siyasal parti özgürlükleri ve parti kapatma yaptırımı konusunda Türk anayasal sistemi ile yerleşik batı demokrasilerinde, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarında ve Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu kararlarında öngörülen ölçütleri karşılaştırdığınızda ne tür benzerlikler ve farklılıklar tespit etmektesiniz? Türk anayasal sisteminde bu alanda yapılması gerekli düzenlemeler neler olmalıdır? Tartışınız. (2010 Bahar)

S: Anayasa Mahkemesi içtihatlarından: “Lozan Barış Antlaşmasıyla 18 Ekim 1925 günlü “Türkiye ve Bulgaristan Arasındaki Dostluk Antlaşması”nda sayılanlar dışında Türkiye’de “azınlık” ya da “ulusal azınlık” bulunmamaktadır.”

a) “Azınlık” ve “ulusal azınlık” kavramlarını açıklayınız.          

b) (a) şıkkında yaptığınız açıklamalar kapsamında yukarıdaki alıntıyı tartışınız. (2010 Bahar)