Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Roma Hukuku Bütünleme Soruları 2012
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Roma Hukuku Bütünleme Soruları 2012
1-C sınıfı
Soru 1: “Mülkiyetin elastikiyeti ilkesi”ni açıklayınız (10 puan).
Yanıt 1: Malik mülkiyet hakkının kendisine verdiği yetkiye dayanarak malını istediği gibi kullanır. Mülkiyet hakkının kendisine verdiği yetkiye dayanarak, malik, isterse malını kendisi kullanabilir, isterse malı üzerinde, hukukî işlem aracılığı ile başkası lehine çeşitli sınırlamalar getirebilir. Örneğin, intifa hakkı tesis edebilir, malını rehnedebilir, kiraya verebilir. Diğer bir deyişle, malik, ya kullanma hakkından iradesi ile feragat edebilir ya da başkasının yararlanmasına izin verebilir. Bu sınırlamalar ortadan kalkar kalkmaz, mülkiyet hakkı tekrar sınırlamadan önceki haline dönüşür. Bu, “mülkiyetin elastikiyeti ilkesi” olarak adlandırılır (10 puan).
Soru 2: Mücbir neden (vis maior) kavramını tanımlayarak, iade borcu yükleyen sözleşmelerde, sözleşmeye konu olan kölenin kaçarak kaybolmasının, Klasik Hukuk Dönemi hukukçuları tarafından mücbir neden olarak kabul edilmesinin gerekçesini açıklayınız (15 puan).
Yanıt 2: Mücbir neden (vis maior), beşeri olarak karşı konulamayan, önlenemeyen ve öngörülemeyen olaydır (5 puan). Kendisi ve işletmesi dışında gelişen, önüne geçilemeyen, önlem alınması mümkün olmayan olaylar sonucunda edimini ifa edemeyen borçlu sorumluluktan kurtulur. Vis maior durumunda borçlunun sorumluluktan kurtulmasının nedenini, karşı konulamaması ve öngörülememesi oluşturmaktadır (5 puan). Kölenin kaçarak kaybolması, tipik vis maior olayları (deprem, yangın, korsan saldırısı vb.) gibi kaçınılamaz, önlenemez olaylardan değildir. Ancak, köle bir insandır ve insan olarak kölenin iradesinin önüne de geçilemez (5 puan).
Soru 3: “Bütünleyici parçanın asla bağlılığı ilkesi”ni açıklayınız (15 puan).
Yanıt 3: Bileşik eşya, birden çok yalın malın birbirinden ayrılamayacak bir biçimde bir araya getirilmesiyle oluşan, hukuken ve ekonomik yönden ayrı bir varlık haline gelmiş olan maldır. Birleşerek bileşik malı meydana getiren yalın malların her biri bütünleyici parça (mütemmim cüz) adını alır (5 puan). Bütünleyici parçalar, birleşme sonucunda bağımsız mal olma özelliklerini kaybederler ve tek tek birleşen parçalar üzerinde aynî hak kurulamaz (5 puan). Bütünleyici parçalar bileşik malın hukukî yazgısına tâbidir. Bileşik malın maliki kimse, bütünleyici parçanın maliki de odur (5 puan).
Ayrıca “bir başka eşya ile maddi anlamda bağlanmış ve birleştiği eşyaya zarar vermeksizin ayrılamayan ya da birleştiği eşyanın ekonomik amacına hizmet eden eşyaya “bütünleyici parça” denir” şeklindeki tanıma da 5 puan verilmiştir.
Soru 4: Kazandırıcı zamanaşımının koşullarını sadece sayarak, kaçak kölenin neden kazandırıcı zamanaşımı yoluyla kazanılamayacağını belirtiniz (20 puan).
Yanıt 4: Kazandırıcı zamanaşımının koşulları elverişli mal (3 puan), haklı, hukukî neden (3 puan), zilyetlik (3 puan), iyiniyet (3 puan) ve süredir (3 puan). Roma hukukuna göre, kaçak köle kendisini çalmıştır. Bu nedenle de elverişli mal değildir (5 puan).
Ayrıca, “malik, kaçak köle üzerindeki fiilî egemenliğini kaybetmiş olmakla birlikte, malikin zilyetliğini zilyetlik iradesi ile devam ettirdiği kabul edilir. O nedenle kazandırıcı zamanaşımı ile mülkiyetin kazanılması bakımından zilyetlik koşulu yerine getirilmemiş olur” şeklinde verilen cevaplara da 5 puan verilmiştir.
Soru 5: Aşağıdaki soruları metne göre yanıtlayınız.
D.9.2.7.6 (Ulpianus): “Celsus, birisinin fiilen köleyi öldürmesi ile ölüme sebebiyet vermesi arasında büyük fark olduğunu söyler. O, ölüme sebebiyet vermesi durumunda Lex Aquilia’dan doğan dava gereğince değil, fakat actio in factum gereğince sorumlu tutulur…”
a. Metin hangi haksız fiile ilişkindir ve hangi kanun ile düzenlenmiştir? Açıklayınız (10 puan).
Ius Civile’nin tanıdığı dört haksız fiilden biri olan damnum iniuria datum’a, yani başkasına ait taşınır eşyaya hukuka aykırı olarak verilen zarara, mala verilen zarara ilişkindir (5 puan). Bu haksız fiil Lex Aquilia ile düzenlenmiştir (5 puan).
b. Bu haksız fiili düzenleyen kanunun çıkarılma nedeni hakkında kısaca bilgi veriniz (5 puan).
Bu kanun (Lex Aquilia), pleb meclisi tarafından çıkarılmıştır. Şehrin kenarında yaşayan ve sürekli taşınır malvarlıkları yağmalanan pleb’lerin malvarlığını korumak amacıyla çıkarılmıştır (5 puan).
c. Bu haksız fiili düzenleyen kanunun, 1. ve 3. bölümü hakkında kısaca bilgi veriniz (10 puan)
Lex Aquilia’nın birinci bölümünde bir başkasının kölesinin veya pecudes sınıfında yer alan dört ayaklı hayvanının hukuka aykırı olarak öldürülmesi düzenlenmiştir (5 puan).
Lex Aquilia’nın üçüncü bölümünde, birinci bölümün dışında kalan menkul mallara hukuka aykırı olarak verilen zararlar ile köle veya pecudes sınıfında yer alan dört ayaklı hayvanının yaralanması düzenlenmiştir (5 puan).
d. Metin ilgili haksız fiilin hangi unsuruna ilişkindir? Bu unsur, hangi davalarla ve nasıl esnetilmiştir? (15 puan).
Lex Aquilia’nın birinci bölümüne göre, zararın bedenden bedene (corpore corpori) verilmiş olması gerekiyordu (5 puan). Praetor’lar ve klasik hukuk dönemi hukukçuları, Lex Aquilia’da düzenlenmeyen durumlara actio in factum dava olanağı tanıyarak, ölüme neden olmayı da kapsayacak şekilde sorumluluğun kapsamını genişleterek zararın “corpore corpori” verilmiş olması koşulunu esnettiler (10 puan)
