Kusursuz Sorumluluk Halleri

Bazı hallerde kişiler doğan zarardan dolayı bir kusurları olmasa da sorumlu tutulabilirler. İşte bu haller kusursuz sorumluluk halleri olarak nitelendirilir. Dolayısıyla bu kişiler kusur sorumluluğu değil, sebep sorumluluğu ilkesine göre sorumlu tutulurlar. Kusursuz sorumluluk halleri, dikkat ve özen sorumluluğu, hakkaniyet sorumluluğu ve tehlike (risk) sorumluluğu olarak üç başlıkta incelenebilir.

Hakkaniyet sorumluluğu:

Ayırt etme gücü olmayanlar verdikleri zarardan ancak hakkaniyet gerektiriyorsa ve kusursuz olarak sorumludurlar. Burada durumun hakkaniyet gerektirip gerektirmediği hakimin takdirine bağlıdır. Ayırt etme gücünü geçici olarak kaybeden kişi, bu sırada verdiği zararları gidermekle yükümlüdür. Ancak ayırt etme gücünü kaybetmede kusuru olmadığını ispat ederse sorumluluktan kurtulur.
Not: Ayırt etme gücünü geçici yitirenler, verdikleri zarardan hakkaniyet gerektirmese de sorumlu olurlar.

Dikkat ve özen sorumluluğu:

Bu hükümde kişinin bakım ve gözetimindekilerin fiillerinden dolayı sorumluluğu ve sahip olduğu veya yaptığı yapının veya taşınmazın verdiği zararlardan sorumluluğu incelenmektedir.

a) Adam çalıştıranın kusursuz sorumluluğu:

Borçlar kanunu madde 66 “Adam çalıştıran, çalışanın, kendisine verilen işin yapılması sırasında başkalarına verdiği zararı gidermekle yükümlüdür.” Adam çalıştıran, çalışanını seçerken, işiyle ilgili talimat verirken, gözetim ve denetimde bulunurken zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse sorumlu olmaz. Bir işletmede adam çalıştıran, işletmenin çalışma düzeninin zararın doğmasını önlemeye elverişli olduğunu ispat etmedikçe o işletmenin faaliyetleri dolayısıyla sebep olunan zararı gidermekle yükümlüdür. Adam çalıştıran, ödediği tazminat için zarar veren çalışana ancak onu bizzat sorumlu olduğu ölçüde rücu hakkına sahiptir.

b) Hayvan bulunduranın sorumluluğu:

Bir hayvan bakımını ve yönetimini sürekli veya geçici olarak üstlenen kişi, hayvanın verdiği zararı gidermekle yükümlüdür. Kişinin bu zararın doğmasında kusuru olmasa dahi doğan zarardan sorumluluğu vardır. Bu sorumluluk kusur sorumluluğu değil sebep sorumluluğudur. Hayvan bulunduran, zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse sorumlu olmaz. Yani hayvan idare eden kurtuluş kanıtı getirebilir.

c) Yapı malikinin sorumluluğu

Bir binanın veya diğer yapı eserlerinin maliki, bunların bozukluklardan veya bakımındaki eksikliklerden doğan zararı gidermekle yükümlüdür. Bina ve yapı maliki zararı ödeme konusunda kurtuluş kanıtı ileri süremez. Ancak rücu hakkı saklıdır. Her ne kadar bina ve yapı malikinin kurtuluş kanıtı ileri sürme imkanı olmasa da zararın mücbir sebepten, olağan üstü halden, zarar görenin veya üçüncü kişinin ağır kusurundan kaynaklandığını ispat ederse illiyet bağının kesilmesini sağlar ve zararı ödemekten kaçınabilir.

d) Taşınmaz malikinin sorumluluğu

Bir taşınmaz malikinin, mülkiyet hakkını bu hakkın yasal kısıtlamalarına aykırı kullanması sonucunda zarar gören veya zarar tehlikesi ile karşılaşan kimse, durumun eski haline getirilmesini, tehlikenin ve uğradığı zararın giderilmesini dava edebilir. Taşınmaz malikinin tüm eşyadan sorumluluğu vardır. Zarar gören komşu taşınmaz maliki ya da sınırlı ayni hakka veya kira gibi şahsi bir hakka dayanarak zilyet olan kişiler olmalıdır.

e) Ev başkanının (reisinin) sorumluluğu

Ev başkanı ev halkından olan küçüğün kısıtlının, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı bulunan kişinin verdiği zarardan dikkat ve özeni gösterseydi dahi zararın meydana gelmesini engelleyemeyeceğini ispat etmedikçe sorumludur. Örneğin kişi, 6 yaşındaki çocuğun sokakta kırdığı araba camının zararından sorumludur. Ev başkanı kurtuluş kanıtı ileri sürebilir.

Tehlike ilkesi

Önemli ölçüde tehlike arz eden bir işletmenin faaliyetinden zarar doğduğu takdirde bu zarardan işletme sahibi ve varsa işleten müteselsilen sorumludur.